Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (MD) is de meest voorkomende vorm van blijvende slechtziendheid bij ouderen in de Westerse wereld.
Maculadegeneratie – ook wel slijtage van het netvlies genoemd – is een aandoening aan de gele vlek (macula lutea). De macula is het middelpunt van het netvlies en hiermee neemt men het centrale gedeelte van het gezichtsveld waar, dat deel waar men de blik op richt. De macula maakt het dus mogelijk centraal scherp te zien. En dat is nodig voor onder meer lezen, tv kijken, gezichten herkennen, autorijden en in het donker kijken.
Het overige deel van het netvlies, welke zorgt voor het perifere zien (het zicht om het centrale zien heen), blijft bewaard. Het perifere zien mist de scherpte van het centrale zien, maar is noodzakelijk om nergens tegenaan te lopen. Hierdoor blijven mensen met maculadegeneratie in staat hun weg in huis en daarbuiten min of meer zelfstandig te vinden en wordt men niet compleet blind bij deze aandoening, ook al mist men scherpte. De aandoening treedt meestal op bij het ouder wordende oog. In de meeste gevallen zijn beide ogen aangedaan en wordt het zien in de loop van de tijd slechter.
Diagnose
Maculadegeneratie (MD) is een verzamelnaam voor veel aandoeningen. De diverse vormen van maculadegeneratie hebben allemaal één ding gemeenschappelijk: door uitval van de lichtgevoelige cellen in de macula daalt de gezichtsscherpte. Het uit zich daarentegen niet bij iedereen op dezelfde manier. Sommige mensen zien bij alles waarnaar ze kijken centraal een wazige of donkere vlek. Bij anderen openbaart de ziekte zich door vervorming van het beeld. Ook het verloop kan verschillend zijn. In de meeste gevallen verloopt het proces langzaam (droge MD). Dit maakt het voor veel mensen moeilijk aan te geven wanneer het slechter zien is begonnen. In andere gevallen kan het proces zeer snel gaan. Mensen zien dan van de ene op de andere dag vervormingen in beeld (natte MD). Daarna neemt de gezichtsscherpte sterk af.
Maculadegeneratie wordt in 2 subtypes onderverdeeld: droge maculadegeneratie en natte maculadegeneratie.Droge MD is een slijtage van het netvlies met opstapelen van afvalstoffen onder het netvlies. De functie van het netvlies en de lichtgevoelige cellen gaat hierbij langzaam verloren. Bij natte MD vormen zich bijkomend nieuwe bloedvaten onder of in het netvlies. Deze bloedvaten zorgen voor een ongewenste lekkage van vocht of bloed in het netvlies en kunnen zo een snelle achteruitgang van het zicht veroorzaken.
De oogarts laat bij verdenking van maculadegeneratie een OCT-scan maken. Dit onderzoek brengt met infrarood licht het netvlies in beeld en zo eventuele schade aan de lichtgevoelige cellen. De oogarts beoordeelt de scan en stelt met u een behandelplan op. Onze artsen hebben speciale MD-spreekuren. Het onderzoek en de uitslag vinden op dezelfde dag plaats zodat u direct weet waar u aan toe bent.
Het behandeltraject
De stappen van een behandeling
Behandeling & Nazorg
Behandeling en herstel
Een eventuele behandeling hangt sterk af van het type maculadegeneratie (MD).
De meeste behandeltechnieken zijn ontwikkeld voor natte MD. Het betreft injecties in het oog ter bestrijden van de nieuwe bloedvatvorming en de bijhorende vochtlekkage. Het doel van de behandeling is stabilisatie van het zicht en het vermijden van een verdere achteruitgang welke zonder behandeling zou optreden.
Voor droge MD worden levensstijladviezen gegeven; niet-roken, een gezond dieet met groene groenten en vette vis voor een voldoende inname van anti-oxidanten (luteine en zeaxanthine) en u kan bepaalde voedingssupplementen gebruiken (AREDS2). Studies hebben aangetoond dat deze de progressie van droge MD kunnen vertragen. Uw oogarts vertelt u hierover graag meer.
Injecties
Bij natte MD kan het ziekteproces met behulp van injecties met vaatgroeiremmers tot stilstand worden gebracht. Deze remmers worden in het oog gespoten. Deze medicijnen (Avastin, Lucentis of Eylea) remmen de vaatgroeifactor VEGF. Deze stof laat de vaten onder het netvlies groeien die ongewenste lekkage van vocht en bloed veroorzaken.
Deze injecties zijn een onderhoudsbehandeling die meestal iedere paar weken tot iedere paar maanden herhaald moeten worden. Dat voorkomt bij de meeste mensen met natte MD een verdere achteruitgang. Ongeveer een derde van de behandelde patiënten gaat zelfs beter zien.
De injecties zijn in principe pijnloos door gebruik van verdoving met druppels. Nadat de eerste verdovingsdruppels gegeven zijn, desinfecteert de oogarts het oog en de huid rondom het oog. Er wordt een ooglidspreider geplaatst om het oog open te houden waarna de injectie wordt geplaatst in een korte en vlotte beweging. Na de injectie kan u meteen naar huis. De volgende dag belt de doktersassistent u op om te vragen hoe het met u gaat.
De beschikbaarheid van vaatgroeiremmers betekent een enorme verbetering in het vooruitzicht voor patiënten met natte MD. Mensen die pas in een laat stadium bij de oogarts komen, kunnen echter toch nog slechtziend worden door de aandoening. Vroege opsporing is dus erg belangrijk.
Nazorg
U kan de dag van de injectie en de dag hierna een droog oog ervaren wegens de gebruikte desinfectie. Bij een hevige irritatie van het oog kan u de oogarts vragen bevochtigende oogdruppels voor te schrijven.
